Jak można kogoś ubezwłasnowolnić?

Ubezwłasnowolnienie jest to instytucja, dzięki której możemy ochronić bliską nam osobę przed negatywnymi konsekwencjami jej decyzji prawnych. Możliwe jest więc pozbawienie osoby zdolności do czynności prawnych gdy istnieje ryzyko, że podejmowane przez nią decyzje mogą być dla niej niekorzystne.

Jakie mogą być przyczyny ubezwłasnowolnienia?

Należy pamiętać, że rozróżniamy dwa rodzaje ubezwłasnowolnienia – ubezwłasnowolnienie całkowite oraz częściowe. Całkowite ubezwłasnowolnienie jest możliwe tylko w przypadku osoby, która ukończyła 13 rok życia, natomiast ubezwłasnowolnić częściowo można tylko osobę, która jest pełnoletnia, a więc ukończyła 18 rok życia. Całkowite ubezwłasnowolnienie jest możliwe wówczas, gdy osoba z pewnych względów nie jest w stanie kierować swoim postępowaniem. Z kolei ubezwłasnowolnić częściowo można kogoś, kto z pewnych względów potrzebuje pomocy w prowadzeniu własnych spraw. Te szczególne względy to zarówno przy ubezwłasnowolnieniu całkowitym, jak i częściowym choroba psychiczna, niedorozwój umysłowy albo innego rodzaju zaburzenia psychiczne, w szczególności pijaństwo lub narkomania. Sąd, orzekając ubezwłasnowolnienie, powinien kierować się przede wszystkim dobrem osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie.

Najważniejsze skutki ubezwłasnowolnienia

Dla ubezwłasnowolnionego całkowicie ustanawia się opiekuna, natomiast dla ubezwłasnowolnionego częściowo – kuratora. Ubezwłasnowolnienie całkowite powoduje, że ubezwłasnowolniony traci zdolność do czynności prawnych. Oznacza to, że wszelkie czynności prawne dokonane przez taką osobę są nieważne. Istnieje jednak specjalna grupa czynności, które nazywamy umowami powszechnie zawieranymi w drobnych, bieżących sprawach życia codziennego. Gdy ubezwłasnowolniony dokona takiej czynności, to staje się ona ważna właśnie w chwili jej wykonania. Umowa nie będzie jednak ważna, jeśli pociąga za sobą rażące pokrzywdzenie osoby ubezwłasnowolnionej. Przykładem umowy powszechnie zawieranej w drobnych bieżących sprawach życia codziennego może być na przykład zakup w sklepie gazety czy artykułów spożywczych. Osoba z ograniczoną zdolnością do czynności prawnych (a więc też osoba ubezwłasnowolniona częściowo) może dokonywać czynności prawnych, ale jeśli zmierzają one do rozporządzenia jej prawem lub zaciągnięcia zobowiązania, konieczne jest uzyskanie zgody przedstawiciela ustawowego, aby czynność była ważna. Jeśli umowa zostanie zawarta bez takiej zgody, to co do zasady jest nieważna, jednak jest jeszcze jedna opcja – przedstawiciel ustawowy może potwierdzić tę umowę. Potwierdzenie jest również możliwe przez samą osobę ubezwłasnowolnioną, ale tylko wtedy, gdy odzyska ona pełną zdolność do czynności prawnych. Czynności jednostronne, na które przedstawiciel ustawowy nie wyraził zgody, są zawsze nieważne. Ubezwłasnowolnienie (zarówno częściowe, jak i całkowite) niesie za sobą również wiele innych skutków, takich jak na przykład pozbawienie osoby ubezwłasnowolnionej biernego oraz czynnego prawa wyborczego.

Procedura ubezwłasnowolnienia

Aby doprowadzić do rozpoczęcia procedury ubezwłasnowolnienia należy złożyć o to wniosek. Wniosek taki może złożyć małżonek osoby, której dotyczy ten wniosek, jej krewni w linii prostej, rodzeństwo, a także jej przedstawiciel ustawowy. Należy jednak pamiętać, aby zawsze była to dobrze przemyślana decyzja. Wniosek zgłoszony lekkomyślnie lub w złej wierze może spowodować ukaranie wnioskodawcy karą grzywny. Osoba, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie powinna zostać przez sąd wysłuchana w obecności biegłych. Może ona zostać umieszczona na obserwację w zakładzie leczniczym. Obserwacja ta nie może trwać jednak dłużej niż 6 tygodni. W wyjątkowych sytuacjach sąd może przedłużyć ten okres do 3 miesięcy. Procedura ubezwłasnowolnienia dla osoby, która nie zajmuje się prawem na co dzień, może wydawać się skomplikowana. Dlatego też warto w razie potrzeby skorzystać z pomocy specjalisty prawnika. Dzięki temu będziemy pewni, że wszystkie nasze czynności są prawidłowe i skuteczne przed sądem. Często mamy jednak problem ze znalezieniem dobrego specjalisty. Dobrym rozwiązaniem jest poradzenie się w tej kwestii rodziny lub przyjaciół. Jeśli jednak i oni nie mogą nam pomóc, warto skorzystać z Internetu. Wystarczy, że w wyszukiwarkę wpiszemy na przykład „porady prawne Kraków”, a naszym oczom ukaże się mnóstwo propozycji. Przy wybieraniu odpowiedniego specjalisty dla naszej sprawy możemy kierować się opiniami innych klientów, które również bez problemu znajdziemy w Internecie.